Tijdens de inbouw van de Prickstop-beschermplaten heb ik ook de luidsprekers vernieuwd. Af fabriek was onze Peugeot Boxer uitgerust met een navigatieradio met achteruitrijcamera – dus niet de eenvoudigste versie. Het geluid was echter teleurstellend: de originele Fiat/Peugeot-luidsprekers zijn erg zwak.
Keuze van nieuwe luidsprekers
Ik wilde een voorgemonteerde set met 16-cm woofers en tweeters om alles in één keer te kunnen vervangen. Op de markt zijn diverse sets, o.a. van ETON en Rockford Fosgate.
- ETON UGFIAT-F2.2 (affiliate-link, 3 Ohm): speciaal ontwikkeld voor Fiat Ducato/Peugeot Boxer. Werkt met 3-Ohm spreekspoelen en haalt zo meer vermogen uit standaardradio’s. Plug-&-play: passende stekkers, eenvoudige tweeterfilter met niveauregeling, geen aparte basfilter nodig. Membraan van papier-glasvezel, verstevigd met ribben. De korf is van glasvezelversterkt kunststof met dubbele rib, voor hoge stabiliteit. Voordeel: meer output bij zelfde radiovermogen. Nadeel: de radio-eindtrap wordt iets zwaarder belast, maar dat is doorgaans geen probleem.
- Rockford Fosgate (4 Ohm): een gunstig geprijsde set uit de Prime-serie. 4 Ohm is standaard voor versterkers, maar levert minder rendement aan fabrieksradio’s. Voor de montage maakte de set een degelijke indruk en de reviews waren goed.
Eerste tests met Rockford Fosgate (4 Ohm)
Na de inbouw was het geluid niet overtuigend. Direct op de originele radio was er nauwelijks bas, de hoge tonen waren te nadrukkelijk en sissend. Met de equalizer moest ik de hoge tonen volledig terugschroeven en de bas sterk verhogen voor een enigszins gebalanceerd klankbeeld. Echt tevreden was ik niet.
Omdat toch een moderner toestel gepland stond, heb ik een Junsun Android-radio ingebouwd. De inbouw was op zich eenvoudig, alleen het wegwerken van de vele kabels in de schacht was lastig. De eerste CAN-bus-adapter werkte niet, maar de verkoper stuurde vervanging. Na wat instellingen werkte alles. Het geluid was flexibeler dan met de originele radio, maar het probleem van te weinig bas en onevenwichtige klank bleef.
Met een bass-boost-app kon ik het geluid wat verbeteren, maar ik moest afhankelijk van de bron (streaming, radio, Bluetooth) voortdurend bijregelen.
Oorzaak: te weinig vermogen
Na wat research bleek dat niet alleen de luidsprekers maar vooral het lage uitgangsvermogen van de radio het probleem vormde. Zowel de originele radio als het Junsun-toestel leveren maar weinig watt RMS per kanaal. De Rockford-luidsprekers kregen simpelweg te weinig voeding.
Oplossing: versterker
Ik heb vervolgens een compacte ETON MICRO 120.2 (affiliate-link) ingebouwd. Deze kleine 2-kanaals Class-D versterker past achter of onder het dashboardkastje en levert ca. 2 × 90 W. Hij heeft een hoog- en laagdoorlaatfilter dat ik passend kon instellen.
Met de versterker was het verschil enorm:
- Het geluid is nu over alle bronnen gelijkmatig.
- Geen sissende hoge tonen meer.
- Bas en dynamiek zijn duidelijk aanwezig.
- De luidsprekers spelen eindelijk zoals bedoeld.
Daarmee werd duidelijk: de vele equalizer-aanpassingen waren alleen nodig omdat de luidsprekers door de radio onvoldoende vermogen kregen.
Beoordeling 3 Ohm vs. 4 Ohm
- Met ETON 3-Ohm-luidsprekers had ik waarschijnlijk al zonder versterker een beter resultaat gehad. Ze zijn geoptimaliseerd voor zwakke radio’s.
- Met Rockford 4-Ohm-luidsprekers was een versterker noodzakelijk om echt goed geluid te krijgen. In combinatie klinkt het nu waarschijnlijk zelfs beter dan ETON zonder versterker.
Als ik het opnieuw zou doen, zou ik waarschijnlijk meteen voor de ETON-luidsprekers kiezen en pas later eventueel een versterker plaatsen. Dat had tijd en kosten bespaard.
Deurisolatie met Alubutyl
Tegelijk met de luidsprekerinbouw heb ik de deuren geïsoleerd met Alubutyl-stroken – niet volledig, maar gericht op de grote plaatdelen. Zo worden de deuren zwaarder, trillen minder en klinkt de bas strakker. In fora wordt vaak aangeraden niet te veel materiaal te gebruiken, maar alleen waar het plaatwerk resoneert. Dat komt overeen met mijn ervaring: enkele stroken leveren al een merkbare verbetering.
Openstaande punten
Oorspronkelijk wilde ik ook de luidsprekerkabels tussen radio/versterker en luidsprekers vervangen. De originele kabels hebben naar schatting 0,75 mm² doorsnede; 1,5 mm² zou beter zijn. Maar omdat het geluid met de versterker nu prima is, laat ik dat waarschijnlijk zo.
Conclusie
- Rockford-luidsprekers (4 Ohm) rechtstreeks op de radio = teleurstellend.
- Met versterker = zeer goed geluid, geen sissende hoge tonen, krachtige bas.
- ETON 3-Ohm-luidsprekers (affiliate-link) waren waarschijnlijk de betere keuze geweest als je geen versterker wilt installeren.
- ETON MICRO 120.2-versterker (affiliate-link) is sterk aanbevolen voor constant goed geluid.
- Deurisolatie met Alubutyl is in elk geval de moeite waard.
- Wie een Chinees Android-toestel zoals Junsun gebruikt, moet eigenlijk een versterker inplannen.
- Fabrieksradio’s zijn zwak – 3-Ohm-luidsprekers (bijv. ETON) halen meer vermogen uit het systeem.
- 4-Ohm-luidsprekers hebben vrijwel altijd een versterker nodig om goed te klinken.
- Kleine Class-D-versterkers zoals de ETON MICRO 120.2 zijn makkelijk in een camper in te bouwen.
- Deurisolatie met Alubutyl verbetert het geluid aanzienlijk zonder veel materiaal.
- Chinese Android-radio’s (bijv. Junsun) hebben flexibele software, maar zwakke eindtrappen – een externe versterker is bijna onmisbaar.
